blog

‘Voetbal is simpel, maar simpel voetballen blijkt vaak het moeilijkste wat er is!

Dit is een uitspraak van Johan Cruijff maar hij is ook van toepassing op belastingen.

Uit onderstaande uitspraak van de rechtbank Zeeland-West-Brabant (ECLI:NL:RBZWB:2021:5434) blijkt hoe erg het fout kan gaan als iemand geen enkel verstand heeft van belastingzaken en ze toch zelf wil regelen.

Freek overlijdt in 2014 en laat een broer en zus als zijn twee erfgenamen na. Zij erven onder andere een lijfrentepolis.

Foutieve aangifte erfbelasting

Broer Hans (de namen zijn verzonnen) dient de aangifte erfbelasting in en maakt de fout om ook de waarde van de lijfrentepolis als bezitting van de nalatenschap van Freek op te voeren.

Dit is niet juist omdat pensioen- en lijfrenterechten zijn vrijgesteld van erfbelasting.

Imputatie van de vrijstelling

Het is wel zo dat de waarde van de op de echtgenoot overgegane pensioen- of lijfrente-uitkeringen op de hoge vrijstelling voor partners in mindering wordt gebracht. Dit heet imputatie van de vrijstelling.

Hier geldt een bepaalde rekenmethode voor.

Hierdoor wordt de (maximale) vrijstelling lager maar de waarde van de lijfrente of het pensioen zelf blijft onbelast. Deze inkorting geldt alleen voor partners die een hoge vrijstelling hebben. In 2021 bedraagt deze € 671.910.

Waarschijnlijk een vergissing

Misschien kwam Hans een bedrag van de waarde van de lijfrentepolis op een opgave van een bank of verzekeringsmaatschappij tegen en heeft hij dit klakkeloos op de aangifte erfbelasting overgenomen.

De inspecteur volgt de (foutieve) aangifte erfbelasting en legt op 22 juli 2014 de aanslag erfbelasting op. Hans is zich nog steeds niet van zijn fout bewust en laat het zo.

Stel dat de waarde van de lijfrente € 100.000 bedroeg dan is er 40% van dit bedrag is
€ 40.000 ten onrechte aan erfbelasting betaald!
Voor broers en zusters geldt immers het hoge tarief van 30 à 40% terwijl zij slechts een vrijstelling hebben van zo’n € 2.300.

Ondertussen geven Hans en zijn zus ieder jaar hun deel van de lijfrente-uitkering in hun aangifte inkomstenbelasting op. Dit is correct.

Bezwaartermijnen verstreken

In 2020, dus na zes jaar, ontdekt Hans zijn fout en maakt hij bezwaar tegen de aanslag erfbelasting. Maar vanwege het overschrijden van de vijfjaarstermijn verklaart de inspecteur het bezwaar niet-ontvankelijk zodat de fout niet wordt teruggedraaid.

Hans laat het hier niet bij zitten en maakt op 9 juni 2020 bezwaar tegen de aanslagen inkomstenbelasting 2014 tot en met 2019.

Hij wil de lijfrente-uitkeringen laten vervallen omdat de hoofdsom (de waarde van de polis) al met erfbelasting is belast.

Voor de jaren 2014 tot en met 2018 is de officiële bezwaartermijn van zes weken na de dagtekening van de aanslag al verstreken. De inspecteur verklaart de bezwaarschriften daarom niet-ontvankelijk maar merkt ze wel aan als een verzoek om ambtshalve vermindering. En daarvoor geldt een termijn van vijf jaar.

Aangezien de aanslagen juist zijn - de lijfrente-uitkeringen zijn immers terecht belast – wijst de inspecteur de bezwaarschriften af.

Klacht bij de Ombudsman

Hans had tegen deze afwijzingen bezwaar kunnen maken en bij afwijzing van het bezwaar in beroep kunnen gaan bij de rechtbank.

Maar als volslagen leek heeft Hans er geen idee van hoe dit werkt en dient hij een klacht in bij de Ombudsman. Die kan hier niets mee en stuurt de brief, vanwege de mogelijkheid van beroep, door naar de rechtbank.

De rechtbank merkt deze stukken aan als een beroepschrift tegen de uitspraken op bezwaar.

Hans en de inspecteur gaan tijdens de zitting bij de rechtbank akkoord met het overslaan van de bezwaarfase (prorogatie) zodat de rechtbank bevoegd is om de zaak inhoudelijk te behandelen.

Redelijkheid en billijkheid

Hans is het met de inspecteur eens dat de lijfrente-uitkeringen terecht tot het belastbare inkomen zijn gerekend maar hij stelt dat er sprake is van dubbele heffing over hetzelfde bestanddeel omdat er over het lijfrentekapitaal erfbelasting is betaald en over de lijfrente-uitkering ook nog eens inkomstenbelasting wordt betaald.

Volgens Hans kan dat niet de bedoeling zijn.

De rechtbank begrijpt de gedachte van Hans maar de wet- en regelgeving bieden geen aanknopingspunten om op basis van deze redenering de lijfrente-uitkering niet tot het box 1 inkomen te rekenen.

De heffing van erfbelasting over het lijfrentekapitaal is een gevolg van het handelen (een fout) van Hans zelf.

Dat er vanwege het verstrijken van de vijfjaarstermijn geen mogelijkheden meer zijn om deze fout (in de aanslag erfbelasting) te herstellen maakt niet dat er een vrijstelling voor de heffing van inkomstenbelasting kan worden gegeven.

Belastingheffing is net voetbal!

Hans doet nog een beroep op de redelijkheid en billijkheid maar de rechtbank legt hem uit dat de rechter volgens de wet moet rechtspreken en dat hij in geen geval de innerlijke waarde of billijkheid van de wet mag beoordelen.

Verder kunnen redelijkheid en billijkheid er niet toe leiden dat de wettelijke bepalingen omtrent het belasten van een lijfrente-uitkering buiten toepassing blijven.

Je kunt het (emotioneel) niet eens zijn met de (scheids)rechter maar de goede man moet wel de spelregels correct toepassen.

Duur foutje

Overigens is dit een duur foutje. Hierboven legde ik al uit dat de heffing over de polis, die ten onrechte onderdeel uitmaakt van de totale nalatenschap, zomaar 40% kan bedragen.

Als er over de lijfrente-uitkeringen het hoogste tarief voor de inkomstenbelasting van zo’n 50% van toepassing is, loopt de heffing op tot 90%.

De werkelijkheid ligt iets genuanceerder – onder andere omdat de lijfrente-uitkeringen over een langere periode worden uitgesmeerd - maar het is duidelijk dat de heffing van de erfbelasting in dit geval een forse aderlating is die niet had mogen plaatsvinden.

In de praktijk wordt er vaak veel te licht over een aangifte erfbelasting gedacht.

Enerzijds worden aftrekposten, zoals de schuld wegens overbedeling van de langstlevende ouder aan de kinderen, vergeten en anderzijds worden er, zoals in dit geval, vrijgestelde posten ten onrechte bijgeteld.

‘Voetbal is simpel, maar simpel voetballen blijkt vaak het moeilijkste wat er is!

---