In het NRC Café in Amsterdam volgde ik al weer een tijdje geleden een paar colleges over erven en schenken van de zeer bekende broers Bernard en Freek Schols. Zij zijn hoogleraar aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hun boodschap was: ‘Alles mag en alles kan’. Welke gevolgen hebben bepaalde acties en wat gebeurt er als je zit te slapen?

 

De gebroeders Schols gaven ons de volgende tips.

 

Let goed op als je erft. De laatste jaren komt het heel vaak voor dat een nalatenschap meer schulden heeft dan bezittingen, dus negatief is. Dan is het beter om een erfenis beneficiair te aanvaarden in plaats van zuiver. Simpele handelingen hebben al tot gevolg dat je een erfenis zuiver hebt aanvaard met het gevolg dat je de schulden van de erflater uit eigen zak moet betalen. Als je het huis van de erflater laat ontruimen of alvast de sieraden en schilderijen onder elkaar verdeelt, beschik je over de nalatenschap en heb je zuiver aanvaard. Dan kun je niet alsnog beneficiair aanvaarden. Overigens is er wetgeving in de maak om bij het openvallen van een nalatenschap meer ruimte over te houden om - ondanks het verrichten van bepaalde noodzakelijke handelingen - benificiar te kunnen aanvaarden.

 

Er is een verschil tussen de toepassing van het wettelijk erfrecht en testamentair erven. In het Burgerlijk Wetboek is geregeld wie de erfgenamen zijn als de erflater geen testament heeft. Maar in een testament kun je zélf bepalen waar je vermogen naar toe gaat. Alles mag, niets moet. Volgens de wet zijn de echtgenoot of geregistreerd partner en de kinderen de erfgenamen. In je laatste wil kun je een andere verdeling toepassen. Bijvoorbeeld dat de echtgenoot alles krijgt en de kinderen niets. Als de kinderen het hier niet mee eens zijn, kunnen zij een beroep doen op hun legitieme portie en dan krijgen ze de helft van hun normale wettelijke erfdeel. Dit is dan meestal pas opeisbaar na het overlijden van de langstlevende ouder. Als een relatie eindigt wordt nogal eens vergeten om het testament aan te passen. Dan kan het gebeuren dat de ex-echtgenoot bij overlijden nog erfgenaam is. Of de partners gaan duurzaam gescheiden leven maar vragen geen officiële echtscheiding aan. Dat heeft ook allerlei ongewenste gevolgen.

 

Een interessante truc is de tweetrapsmaking, in de volksmond wel bekend als het Radartestament.

De tweetrapsmaking houdt in dat je in je testament vastlegt dat hetgeen iemand van jou erft, bij zijn overlijden naar een bepaald persoon (de verwachter) moet gaan. Stel een echtpaar heeft twee kinderen. Het ene kind, dochter Janny is getrouwd en heeft zelf ook twee kinderen. Haar broer Patrick is nog ongehuwd. Vader overlijdt en heeft aan de verkrijging van zijn kinderen een tweetrapsmaking gekoppeld. Deze houdt in dat wanneer een kind ongehuwd en kinderloos overlijdt, het erfdeel dat hij van vader ontving, naar zijn broer of zuster gaat. Kort nadat vader is overleden, overlijdt Patrick door een ongeval. Het vermogen dat Patrick van zijn vader erfde gaat dan op grond van de tweetrapsmaking naar zijn zus Janny. Zijn overige vermogen gaat volgens het wettelijk erfrecht naar zijn moeder en zus. Voor moeder geldt een vrijstelling van ruim € 47.500 en voor Janny van € 2.100. Het tarief bedraagt tot € 121.900 30% en daarboven 40%.

 

Het deel dat Janny op grond van de tweetrapsmaking erft, behandelt de fiscus als een erfenis van haar vader. Het tarief is dan 10 en 20% en er kan eventueel nog (gedeeltelijk) gebruik gemaakt worden van de vrijstelling voor kinderen van € 20.000. De tweetrapsmaking bespaart hier dus heel veel erfbelasting!

 

Dit wordt nog leuker als de erfgenaam (langer dan tien jaar) in het buitenland woont. Dan is de erfenis vrijgesteld van erfbelasting. Als opa slim is zet hij in zijn testament een tweetrapsmaking voor zijn kleinkinderen. Hoe verloopt het dan? Opa woont in België. Als hij overlijdt erven zijn twee kinderen die in Nederland wonen. Zij zijn geen erfbelasting verschuldigd. Als deze kinderen overlijden, gaat hun vermogen inclusief nalatenschap van opa naar hun kinderen. Door de tweetrapsmaking erven de kinderen het gedeelte van het vermogen dat van opa afkomstig is, niet van hun ouders maar van opa. En opa woonde in het buitenland. Dit deel van de erfenis is dan opnieuw vrijgesteld van erfbelasting.

 

Dit is nou estateplanning!