blog

Hoe een goed doel (ANBI) een legitieme portie om zeep helpt!

Volgens een onderzoek van de RUG wil een op de vijf Nederlanders dat de legitieme portie helemaal verdwijnt. 40 procent van de Nederlandse bevolking is er onder alle omstandigheden voorstander van dat kinderen een deel van de erfenis kunnen opeisen, ook wanneer hun ouders hen het liefst zouden onterven.

Een legitieme portie wordt een kat in de zak.

Uit onderstaand verhaal blijkt dat de legitieme portie ook een lege huls kan zijn zodat hetzelfde effect ontstaat als bij afschaffing.

In deze casus maakt een vader zijn testament op en benoemt hij een goed doel tot zijn enige erfgenaam. Zijn vrouw is al eerder overleden en hij heeft twee kinderen.

De notaris wijst hem er op dat zijn kinderen een beroep op hun legitieme portie kunnen doen en vermeldt dat ook in het testament.

Vader benoemt het door hem gekozen goede doel ook tot executeur-testamentair.

De betreffende stichting heeft dus twee petten op. Hierna zal blijken dat deze dubbelrol tot ongewenste situaties leidt. Door een rekenfout wordt de legitieme portie tot vrijwel nihil gereduceerd.

Een ANBI werkt vaak met een externe executeur-testamentair.

Voor goede doelen zijn nalatenschappen substantieel gezien een belangrijke  inkomstenbron maar ze komen vooral bij de kleinere stichtingen niet zo vaak voor.

Die hebben daardoor meestal te weinig werk voor een eigen (full time) executeur-testamentair.

Als een goed doel erfgenaam én executeur-testamentair is, schakelt zo’n stichting een professioneel bureau in dat allerlei executeursdiensten verleent.

En dat gebeurt hier ook.

Het goede doel besteedt de afwikkeling van de nalatenschap uit aan haar externe executeur-testamentair en die gaat direct aan de slag.

De nalatenschap van vader bestaat vrijwel alleen uit een heel oud woonwinkelpand.

De executeur laat het pand taxeren en berekent aan de hand van deze taxatie de legitieme portie van de twee kinderen. De legitieme portie is gelijk aan de helft van het normale erfdeel van een  kind.

Volgens het taxatierapport is het pand € 215.000 waard. Na aftrek van de hypotheekschulden, belastingen en de kosten van de uitvaart bedraagt de netto nalatenschap op basis van deze cijfers circa € 25.000.

De legitieme portie bedraagt dan per persoon (50% van € 25.000) gedeeld door 2 is € 6.250.

De rest van de nalatenschap, waaronder de werkelijke opbrengst van het pand, is voor het goede doel.

Hoe betrouwbaar is een schatting?

Maar er zit een onzekere factor in deze opstelling van het vermogen van de erflater. De waarde van het pand is immers geschat.

Bij een verdeling van een erfenis is de waarde van de bezittingen en schulden per de overlijdensdatum bepalend. Om die reden wordt een effectenportefeuille direct na het overlijden verkocht. Hierdoor worden discrepanties tussen de waarde voor de erfbelasting en de werkelijke opbrengst zoveel mogelijk voorkomen.

Het bepalen van de waarde van een effectenportefeuille per de overlijdensdatum is heel eenvoudig. De bank kan met een druk op een knop direct de waarde van de aandelen opgeven. Die staat daarmee onomstotelijk vast.

Maar een taxatie van een pand is een ander verhaal. Daar zijn meerdere (subjectieve) factoren van belang. Zoals de staat van onderhoud, ligging, het bestemmingsplan etc.

Buurmans grond is maar één keer te koop.

Het pand werd circa twee maanden na de overlijdensdatum getaxeerd. En het werd op vrijwel hetzelfde tijdstip in de verkoop gezet.

Het was weliswaar een pand van meer dan 120 jaar oud en het moest grondig opgeknapt – lees: gesloopt – worden maar het was een mooie kavel  en er waren legio mogelijkheden om op deze plek iets moois te creëren!

De buurman zag hier wel brood in en hij sloeg direct zijn slag.

Hij kocht de woning met winkel voor € 450.000! Dat is meer dan het dubbele van de taxatiewaarde.

Gezien het korte tijdsverloop van maar enkele maanden  tussen de datum van overlijden en de verkoop, is het duidelijk dat de werkelijke opbrengst de juiste waarde is.

De opbrengst overruled de taxatiewaarde.

Het is eigenlijk vreemd dat de executeur het pand liet taxeren. Ze had net zo goed de verkoop kunnen afwachten.

Door de snelle verkoop kon het taxatierapport zo de prullenbak in.

De kinderen zijn de dupe.

De kinderen gaan er vanuit dat hun legitieme portie, gezien de opbrengst van pand, € 65.000 per persoon bedraagt.

Maar de executeur gaat hier niet in mee.

Ze houdt vast aan de waarde volgens het taxatierapport  van € 215.000.

Dat dit fictieve bedrag waarde door de feiten is achterhaald ziet ze niet.

Dit kan het gevolg zijn van onvoldoende (fiscale) ervaring met het waarderen van activa en passiva.

Wiens brood men eet, wiens woord men spreekt.

Maar het kan ook zijn dat ze per definitie de kant van haar opdrachtgever kiest. ANBI’s zijn goede klanten van beroepsmatige executeur-testamentairs.

Waarschijnlijk is het goede doel als opdrachtgever niet eens op de hoogte van deze gang van zaken.

De kleine ANBI heeft de expertise immers niet in huis om het werk van een executeur-testamentair op dit niveau te controleren en wacht het resultaat van de door de executeur verrichte diensten rustig af. 

Dit is een waargebeurd verhaal.

De executeur heeft door het toepassen van onjuiste uitgangspunten het recht op de legitieme portie om zeep geholpen.

Door haar manier van handelen worden de twee kinderen afgescheept met een doekje voor het bloeden van € 6.250 en gaat het goede doel er met een bedrag van € 247.500 vandoor.

Terwijl de verdeling (2 maal € 65.000 =) € 130.000 voor de kinderen en € 130.000 voor het goede doel had moeten zijn. Het goede doel krijgt dus € 117.500 teveel!

Na aftrek van  de erfbelasting hadden de kinderen, bij een correcte verdeling, ieder zo’n € 60.000 overgehouden. Een mooi bedrag rekening houdend met de wens van vader om zijn vermogen aan een goed doel na te laten.

Een goed doel moet een nalatenschap correct (laten) afwikkelen.

Een afhandeling van een nalatenschap waarbij de belangen van een ANBI boven die van de andere rechthebbenden worden gesteld is slecht voor de goede naam van de stichting.

Hoe mooi het doel ook is en hoe vriendelijk en aardig de mensen van de afdeling nalatenschappen ook zijn.  

Tips voor een prettige afwikkeling van een nalatenschap.

Probeer problemen bij het verdelen van uw nalatenschap te voorkomen:

• Stel een onafhankelijke en onpartijdige executeur-testamentair aan. Voorkom (mogelijke) belangenverstrengeling.
   
• Beperk het aantal erfgenamen (liefst één) en werk met legaten. Meerdere erfgenamen kunnen, vooral bij complexe nalatenschappen, veel extra werk  geven.
   
• Let er op dat de executeur-testamentair deskundig is. Voor goedwillende familieleden (dat zijn vaak leken) is een wat grotere nalatenschap met allerlei toeters en bellen, al gauw te ingewikkeld.  
   
• Als u een goed doel tot erfgenaam benoemt en er ook mee akkoord gaat dat die als executeur-testamentair optreedt, vraag dan goed door hoe het met de ervaring daarmee gesteld is en wie uiteindelijk de werkzaamheden verricht. 
   

Schenken met de warme hand.

Stel het steunen van een goed doel niet uit tot uw overlijden. U kunt tijdens uw leven al beginnen met het overhevelen van vermogen naar een ANBI.

Dan heeft u de bestemming dan meer in de hand en kunt u via periodieke giften ook nog een fiscaal voordeel genieten.

Tijdens uw leven heeft u een warm contact met de stichting waardoor u de organisatie beter leert kennen.

Periodieke of eenmalige giften bij leven hebben in ieder geval gevoelsmatig meer impact dan wanneer uw vermogen pas na uw dood in handen komt van het goede doel.
 
 

---