blog

Geen vergrijpboete voor demente bejaarde

Annie, geboren in 1941, komt er in 2005 alleen voor te staan.

Geheime bankrekening in Zwitserland

In dat jaar overlijdt haar man Jaap. Ze hadden al jaren een (geheime) rekening bij een Zwitserse Bank.

In 2015 dient de Nederlandse Belastingdienst een informatieverzoek in bij de Zwitserse autoriteiten. Dit verzoek heeft betrekking op Nederlandse rekeninghouders bij bank X. Deze bank had brieven naar haar klanten gestuurd omdat zij niet hadden aangetoond dat zij hun bankrekening in Nederland hebben aangegeven of daarvoor zijn ingekeerd.

De Nederlandse fiscus vraagt om informatie te verstrekken over belastingplichtigen die tussen 1 februari 2013 en 31 december 2014 een rekening hebben aangehouden bij bank X met een saldo van minimaal € 1.500.

Annie heeft de boel geflest

Naar aanleiding van dit verzoek ontvangt de belastingdienst gegevens over een bankrekening op naam van Annie met een saldo van € 230.000 in 2006, in 2008 van € 190.000 en op 1 januari 2014 van € 150.000. Annie heeft deze banktegoeden nooit in haar aangiften inkomstenbelasting opgegeven.

Het gevolg is dat de Belastingdienst navorderingsaanslagen inkomstenbelasting met vergrijpboetes oplegt over de jaren 2006 tot en met 2015. Het totaal van de boetes bedraagt ruim € 26.000 en bedragen zo’n 130% van de nagevorderde belasting.

Als de navorderingsaanslagen worden opgelegd verblijft Annie al lange tijd in een verpleegtehuis voor mensen met dementie.

Haar belastingadviseur gaat tegen deze aanslagen in beroep bij de Rechtbank.
Het beroep richt zich tegen zowel de verschuldigde belasting als de opgelegde vergrijpboetes.

De vergrijpboetes vervallen

De Rechtbank wijst het beroep tegen de aanslagen af maar laat wel de boete over het jaar 2015 vervallen.
Als Annies belastingadviseur tegen deze uitspraak in beroep gaat bij het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden vernietigt het Hof de boetes over de jaren 2006 tot en met 2014 ook.

Op basis van een medische verklaring van november 2020, waarin psychogeriatrische stoornissen worden gemeld, acht het Hof het aannemelijk dat, als Annie al zou begrijpen dat zij wordt berecht, ze niet in staat zal zijn zich tegen de vervolging te verweren.

Het Hof denkt dat Annie de eventuele gevolgen van de haar opgelegde boetes niet goed begrijpt dat ze niet in staat is de zaak met een raadsman/gevolmachtigde te bespreken of een verdedigingsstrategie te bepalen. Ze kan niet naar voren (laten) brengen wat haar lezing van de feiten is en wat zij voor haar verdediging belangrijk vindt.

Not fit to stand trial

Het Hof oordeelt daarom, heel mooi gezegd: dat Annie niet in staat is tot een ‘effectieve participation’ waardoor ze niet ‘fit to stand trial' is.

Volgens de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, zou het handhaven van de vergrijpboetes een schending van het recht op een eerlijk proces in de zin van artikel 6 EVRM tot gevolg hebben.

Of in Jip en Janneketaal gezegd: de verdachte kan zich niet (goed) verweren en dat is niet fair.

Geen boetes voor een overledene

Hetzelfde geldt wanneer na het overlijden van een belastingplichtige navorderingsaanslagen worden opgelegd. Dan is een boete ook niet aan de orde. Want degene die het aangaat leeft niet meer.

En het gaat te ver om diens erfgenamen te laten boeten voor een vergrijp dat zij niet hebben gepleegd.

Ne bis in idem ofwel geen dubbele straf

Iemand kan ook niet tweemaal gestraft worden voor hetzelfde vergrijp. Dus als een belastingplichtige al naar aanleiding van een FIOD onderzoek strafrechtelijk wordt vervolgd, kan de Belastingdienst geen vergrijpboete meer opleggen. ‘Ne bis in idem’ ofwel niet twee keer voor hetzelfde.

Ook niet als hij strafrechtelijk wordt vrijgesproken of de strafzaak wordt geseponeerd.

Dan wordt de klant per saldo helemaal niet gestraft.

---